πάμε μπροστά

Τετάρτη

17

Οκτώβριος 2012

0

ΣΧΟΛΙΑ

Εισήγηση Γιάννη Τέντε στο Δ.Σ. της 1/10/2012 σχετικά με την Μ.Π.Ε. της Χρυσωρυχεία Θράκης Α.Ε. στο Πέραμα

Δημοσιεύτηκε από , Κατηγορία PDF, Ανεπίσημα Πρακτικά, Δημοσιεύματα, Δημοτικό Συμβούλιο, Δημοτικού Συμβουλίου, Εισηγήσεις, Εφημερίδες, Ημερήσια Διάταξη, Ηχητικά, Μεγάλα θέματα δήμου, Χρυσωρυχεία

Γιάννης Τέντες, αναπληρωτής καθηγητής βιοχημείας στο Τμήμα Ιατρικής του Δ.Π.Θ.

Γιάννης Τέντες, αναπληρωτής καθηγητής βιοχημείας στο Τμήμα Ιατρικής του Δ.Π.Θ. (Δ.Σ. Αλεξ/πολης, 1/10/2012)

Διαβάστε την εισήγηση του κ. Γιάννη Τέντε, αναπληρωτή καθηγητή βιοχημείας στο Τμήμα Ιατρικής του Δ.Π.Θ., στο δημοτικό συμβούλιο Αλεξανδρούπολης της 1/10/2012, όπως δημοσιεύτηκε στο φύλλο 332 της εφημερίδας “Πολίτης της Θράκης” της Τετάρτης 10/10/2012.

Μοναδικό θέμα της ημερήσιας διάταξης ήταν: “Εκτίμηση και διατύπωση άποψης επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Εταιρείας “Χρυσωρυχεία Θράκης Α.Ε.”

Εισήγηση Γιάννη Τέντε,  αναπληρωτή καθηγητή βιοχημείας στο Τμήμα Ιατρικής του Δ.Π.Θ.

Η τοξικότητα του κυανίου είναι δεδομένη και είναι ανάλογη με το είδος της έκθεσης και σε ποσοστά και σε επίπεδα.

Καλησπέρα σας κι από μένα. Γιάννης Τέντες, Αναπληρωτής Καθηγητής Βιοχημείας στο Τμήμα Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.

Όπως αντιλαμβάνεστε για τη χημεία θα σας μιλήσω και με τον όρο «κυάνιο» προσπαθώ να περιγράψω μία οικογένεια από παρόμοιες, στη χημική σύσταση, ουσίες, οι οποίες έχουν όλες έναν κοινό παρανομαστή, το κυανικό ιόν.

Θα προσπαθήσω να την κάνω όσο γίνεται πιο απλή την χημεία. Αυτές, και θα το πω ξεκάθαρα από την αρχή, όχι αδίκως αυτές εδώ οι χημικές ουσίες έχουν δαιμονοποιηθεί, παρ’ ότι χρησιμοποιούνται ευρέως, όπως ελέχθη, στη βιομηχανία, είναι πρώτες ύλες για πολλές παρασκευές. Όχι αδίκως, όμως, έχουν δαιμονοποιηθεί διότι είναι όλες τοξικές κι επικίνδυνες για τον άνθρωπο.

Επομένως, χρειάζονται σεβασμό στο χειρισμό τους και η πιο επικίνδυνη απ’ όλες είναι αυτή, το υδροκυάνιο, το οποίο μπορεί να προκύψει τυχαία σε ένα όξινο περιβάλλον από το κύριο συστατικό, με το οποίο γίνεται η εκχείλιση του χρυσού, το κυανιούχο νάτριο, και είναι ιδιαίτερα επίφοβο διότι σε μια θερμοκρασία, την οποία εμείς θεωρούμε άνετη και καθημερινή, 27ο από υγρό γίνεται αέριο. Βεβαίως, κι αυτό παρουσιάζεται εκτενώς στη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, είναι ξεκάθαρη η μελέτη, πάντοτε αυτό εδώ αποτρέπεται κρατώντας το pH του διαλύματος βασικό. Που σημαίνει ότι αφενός, μεν, περιορίζεται η εμφάνισή του και το κυανιούχο νάτριο παραμένει ως έχει, κι αφετέρου, δε, αποτρέπεται και η κινητικότητά του (2.26).  Διότι αν προκύψει στον αέρα μπορεί να εισέλθει στο ανθρώπινο σώμα από όλες τις δυνατές πύλες εισόδου και να δημιουργήσει διάφορα προβλήματα.

Η τοξικότητα, λοιπόν, του κυανίου είναι δεδομένη και είναι ανάλογη με το είδος της έκθεσης και σε ποσοστά και σε επίπεδα, τα οποία είναι επικίνδυνα είναι ζήτημα χρόνου κι εξαρτάται από ποια πύλη θα μπει μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Δεν είναι τυχαίο που το κυάνιο δίνει συμπτώματα από τον εγκέφαλο, από τους πνεύμονες και από την καρδιά, διότι η κύρια χημική του δράση είναι ότι ανταγωνίζεται στο οξυγόνο σε όλους τους ιστούς του ανθρώπινου σώματος. Το αντικαθιστά και θέτει τον ανθρώπινο οργανισμό σε μια κατάσταση άπνοιας. Τεχνικά ονομάζεται κυτταροτοξική υποξία, δηλαδή απαγορεύει στους ιστούς να χρησιμοποιούν οξυγόνο, δίχως το οξυγόνο υπάρχει το γενικό black out, για να το πω πιο απλά, κι ας με διορθώσει κάποιος γιατρός εάν δεν το λέω σωστά, είναι σαν να πεθάνει ο ίδιος ο ασθενής το βαρύτερο δυνατό εγκεφαλικό, το βαρύτερο έμφραγμα του μυοκαρδίου και άπνοια. Επομένως, αυτός ο ασθενής είναι ζήτημα χρόνου ότι θα καταλήξει.

Οπότε, το ερώτημα είναι ως εξής, πόσο κυάνιο θα χρησιμοποιηθεί στο Πέραμα; Αυτά τα νούμερα είναι πιο σκόπιμο να τα δούμε στο σύνολό τους, γύρω στους 7.000 τόνους κατά τη διάρκεια των 9 χρόνων της εκμετάλλευσης. Και αυτό, τα 0,6 κιλά στον τόνο, δηλαδή τα 600 γραμμάρια, έχει υπολογιστεί με βάση δεδομένα εργαστηριακών αναλύσεων, τις οποίες δεν τις κρίνω αναξιόπιστες αλλά τις κρίνω περιορισμένες. Διότι, αν το δείγμα είχε μεγαλύτερη στατιστική εξάπλωση και γινόταν σε μέγεθος μικρής πιλοτικής βιομηχανικής μονάδας, τότε πιθανόν να βλέπαμε κι άλλα πράγματα. Να βλέπαμε, παραδείγματος χάριν, ότι με διακυμάνσεις της ποιότητας του μεταλλεύματος, όταν δηλαδή θα είχε κι άλλες προσμίξεις, ενδεχομένως αυτό το νούμερο να μην ήταν επαρκές ώστε να μπορεί να παρθεί η συγκεκριμένη ποσότητα του χρυσού. Τότε, αν φανταστούμε μια μικρή διακύμανση της τάξεως του 10%, που μας δίνει μόλις 60 γραμμάρια τον τόνο, το 0,66, αυτά τα 60 γραμμάρια στον τόνο αμέσως εάν πολλαπλασιαστούν με το 3.500 μας δίνουν 200 κιλά. Φαντάζεστε πόσα είναι 200 κιλά; 4 σάκοι τσιμέντου ή 3 βαρέλια σαν αυτά που βρήκαμε έκθετα στο παλιό μεταλλείο της Κίρκης. Αυτό για να τοποθετούμαστε παραστατικά.

Και φυσικά υπάρχουν κι άλλες χημικές ενώσεις, ουκ ολίγες σε ποσότητα, 1,3 τόνοι ημερησίως και για τις οποίες ισχύουν πολλά ερωτηματικά, τα οποία ήδη έθιξε ο κ. Αρίκας και είναι θειικές ενώσεις του νατρίου και του χαλκού.

Σχετικά με την ασφαλή μεταφορά του κυανιούχου νατρίου, ας θυμηθούμε μια ιστορία πριν από 14 χρόνια, στο Κιργιστάν. Εδώ πέρα θέλουμε να πούμε ότι όλα τα στραβά έρχονται μαζεμένα, δηλαδή δεν έφτανε το ότι ανατράπηκε αυτό το φορτηγό, έτυχε να είναι κι ένα κύριο ποτάμι, από το οποίο υδρεύονταν πάρα πολλά χωριά, ως αποτέλεσμα περισσότεροι από 2.000 ασθενείς μέσα στις επόμενες 48 ώρες πήγανε στο νοσοκομείο και μετά τους ανέλαβε η παγκόσμια οργάνωση υγείας, η οποία έκανε το συγκεκριμένο ανακοινωθέν. Η εταιρεία ανταποκρίθηκε άψογα στην κατάσταση και αντιμετώπισε το ζήτημα ακαριαία, 6 ώρες είναι ακαριαία. Παρ’ όλα αυτά, επειδή ακριβώς ο ρίπος πέρασε στον υδροφόρο ορίζοντα, αυτοί οι ασθενείς συνέχισαν να έρχονται για πολύ καιρό μετά το ατύχημα. Κι ας αφήσουμε στην άκρη το ζήτημα της δημόσιας υγείας, αυτή η περιοχή καταστράφηκε οικονομικά από κει και πέρα. Γιατί; Διότι απαξιώθηκαν τα τοπικά προϊόντα, γεωργικά και κτηνοτροφικά, και επιπλέον ακυρώθηκαν όλες οι κρατήσεις στα ξενοδοχεία της περιοχής. Μια αφελής παρατήρηση. Το ξέρουν αυτό οι δικοί μας οι ξενοδόχοι; Και μια ακόμα πιο αφελής παρατήρηση, είναι όμως αληθινή. Η περιοχή της εξόρυξης βρίσκεται πάρα πολύ κοντά και στο Βορειοδυτικό άκρο της είναι η περιοχή όπου έχουν γίνει γεωτρήσεις και υδρεύεται περίπου όλη η περιοχή των Σαπών. Υπάρχει κάποια γεωλογική σχέση ανάμεσα στο ένα γεγονός και στο άλλο;

Κι άλλη μια παρατήρηση, αν δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τα δύο μεγέθη, για το συνέβη στη μακρινή Ασία και τι μέλλει να συμβεί στην κοντινή μας Ευρώπη, δεν μπορούμε να κάνουμε κι άλλες συγκρίσεις, και θα γίνω πιο συγκεκριμένος. Αντιμετωπίζεται και διασφαλίζεται, μεν, η διαδικασία όσο είναι κλειστή με την τήρηση του pH σε βασικά επίπεδα, 9 μέχρι 10, έτσι λοιπόν υδροκυάνιο δεν εμφανίζεται κι αν εμφανίζεται αυτό αντιμετωπίζεται σχεδόν ακαριαία, αλλά από την άλλη μεριά τα κλιματολογικά δεδομένα τα οποία έχει δώσει η εταιρεία, πρέπει κάποτε να επικαιροποιηθούν, για να καταλάβουμε ότι δεν είναι τόσο χρήσιμη η μέση ετήσια θερμοκρασία, φυσικά και δεν υπερέβαινε τότε όταν μετρήθηκαν τους 24ο, θυμάται κανένας πιο ζεστή 1η Οκτώβρη από τη σημερινή; 31ο το μεσημέρι. Έχει συμβεί αυτό πέρσι; Όχι πέρσι, αλλά φέτος είναι πιο ζεστά από πέρσι και πέρσι ήταν πιο ζεστά από πρόπερσι. Μιλάω για την κλιματική αλλαγή, η οποία πρέπει οπωσδήποτε να λαμβάνεται υπόψη στις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, καμία τέτοια μνεία δεν έχει γίνει στη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων κι επιπλέον κρίνω ότι με βάση αυτά τα δεδομένα η οποιαδήποτε σύγκριση γίνεται με το μεταλλείο του Κίτιλα, και γενικά με οποιοδήποτε μεταλλείο της Βόρειας Ευρώπης που  είναι open pit σαν το δικό μας, με το δικό μας είναι τελείως άτοπη.

Η χημεία, λοιπόν, πάρα πολύ σύντομα η αντίδραση Elsner, κι αυτή εδώ είναι η διαδικασία από την οποία παίρνουμε το χρυσό DORE, η χημεία της καταστροφής των κυανιόντων, αυτά είναι τα δύο υλικά τα οποία δίνουν χαλκό και διοξείδιο του θείου στο διάλυμα.

Tι παράγει η διαδικασία; Παράγει διάφορα πράγματα, άλλα από τα οποία είναι ευχάριστα κι άλλα όχι και τόσο. Τούτα δω, παραδείγματος χάριν, είναι σύμπλοκα μετάλλων τα οποία πέφτουν στη λάσπη, είναι αδρανή. Αλλά αυτό, παρ’ ότι είναι 2 τάξεις μεγέθους, λιγότερο επιβαρυντικό από το κυάνιο δεν είναι. Όπως, επίσης, κι αυτό, η γνωστή μας αμμωνία. Κι όπως, επίσης, κι αυτό που είναι τα δύο πρόσωπα του θειικού οξέως.

Πώς αντιμετωπίζει η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων; Έτσι. Κι αυτά είναι τα τελικά μου συμπεράσματα.  Το θειικό οξύ εξουδετερώνεται με άσβεστο, αλλά έτσι παράγεται γύψος, η γύψος είναι προβληματική στη διαχείριση. Τι κάνει γι’ αυτό η εταιρεία;

  • Τα κυανικά παράγωγα είναι μεν όχι τόσο τοξικά αλλά έχουν άγνωστη και όχι καλώς περιγεγραμμένη τοξικολογική δράση στον άνθρωπο.
  • Τα θειοκυανιούχα παράγωγα, τα οποία κάλλιστα μπορούν να προκύψουν σαν παραπροϊόντα, δεν έχουν περιγραφεί επαρκώς, αλλά δεν μπορούν να θεωρηθούν σαν ακίνδυνα, αυτός είναι ο χαρακτηρισμός του θειοκυανιούχου χαλκού, που είναι ένα κλασικό τέτοιο παράγωγο. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι είναι ένα επικίνδυνο απόρριμμα, τι λέει γι’ αυτό η μελέτη; Ούτε καν το προβλέπει.

Και η τελευταία μου σελίδα, τα κυανιούχα σύμπλοκα των μετάλλων, όσα δεν καταβυθίζονται ή δεν μετατρέπονται σε μεικτά κυανιούχα, θα μπορούσαν κάλλιστα να περιφέρονται. Άγνωστες οι ποσότητες στο τέλμα, άγνωστη η τοξικότητα.

Η αμμωνία, όπως και να το κάνουμε είναι νιτρικός φόρτος, ο οποίος προκαλεί ευτροφισμό στα υδάτινα συστήματα.

Και το κερασάκι στην τούρτα είναι αυτό στη συγκεκριμένη περίπτωση, όντως το 1 ppm είναι και το χαμηλότερο, ισχύει για το νερό της επεξεργασίας, αυτό το δεχόμαστε, το συμβαίνει, όμως, στο τέλμα κανένας δεν μπορεί να το εγγυηθεί, διότι το τέλμα προσροφά κυανιόντα, τα οποία δεν είναι διαθέσιμα για διάσπαση. Και τι σημαίνει προσροφά; Δείτε το πουκάμισό μου, είναι μπλε, το μπλε χρώμα προσροφάται στις ίνες του βαμβακιού, αν τύχει και το πλύνω με τα άσπρα τότε θα φύγει το χρώμα αυτό, αυτό το ξέρουν ακόμα κι αυτοί που δεν έχουν βάλει ποτέ τους πλύση. Και το θέμα είναι το εξής, φεύγει αυτό το οποίο είναι προσροφημένο από το σημείο το οποίο προσροφάται όταν αλλάξουν οι συνθήκες. Και τι σημαίνει αλλάζουν οι συνθήκες; Άνοδος της θερμοκρασίας και νερό, το οποίο μπορεί να έρθει από τον ουρανό. Άρα, κάτι το οποίο ήταν προσροφημένο στο τέλμα μπορεί να αποκολληθεί.

Και η τελευταία μου πρόταση, τι έχουμε λοιπόν να πούμε για το ζήτημα της μηδενικής απόθεσης τοξικών απορροών σε υδάτινους αποδέκτες; Αυτό σας αφήνω να το κρίνετε. Σας ευχαριστώ.

================================

Ακούστε το ηχητικό της εισήγησης κάνοντας κλικ εδώ.

Κατεβάστε την παρουσίαση του κ. Τέντε στο Δ.Σ. της 1/10/2012 σε μορφή PDF κάνοντας κλικ εδώ.

Κατεβάστε όλο το φύλλο 332 της εφημερίδας “Πολίτης της Θράκης” της Τετάρτης 10/10/2012 κάνοντας κλικ εδώ.