Όταν, ο πετρελαιαγωγός Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, ήταν στο προσκήνιο, ιδιαίτερα την περίοδο 2006 – 2010, το κύριο θέμα που απασχολούσε υπουργούς, βουλευτές και εκπροσώπους των ΟΤΑ Α-Β βαθμού, δεν ήταν αυτό της προστασίας του περιβάλλοντος αλλά των «τελών». Να θυμίσουμε τον «πόλεμο δηλώσεων και επιστολών» που είχε ξεσπάσει το 2008 μεταξύ Δημάρχου Αλεξανδρούπολης Γ. Αλεξανδρή και Υπουργού Μακεδονίας-Θράκης Μ. Τζήμα για την κατανομή των τελών από τον πετρελαιαγωγό. Τότε κράτος και τοπική κοινωνία προσδοκούσαν πολλά, μέσα από αυτά.

Σήμερα, όπως διεθνώς έτσι και στην Αλεξανδρούπολη, το πετρέλαιο δίνει τη θέση του στο φυσικό αέριο. Στην περίπτωση δε της Αλεξανδρούπολης κυριολεκτούμε ακριβώς. Ο Ανεξάρτητος Σταθμός Φυσικού Αερίου (ΑΣΦΑ), ένας Πλωτός Σταθμός Παραλαβής Αποθήκευσης και Αεριοποίησης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (FSRU) ο οποίος θα τροφοδοτεί μέσω αγωγού τους διερχόμενους από τον Έβρο αγωγούς φυσικού αερίου οριοθετείται στο ίδιο σημείο όπου οροθετείτο και ο τερματικός σταθμός (oil terminal) του πετρελαιαγωγού, νοτιοδυτικά της Αλεξανδρούπολης, στα 6 ναυτικά μίλια (περίπου 11 χλμ) από την ακτή της Μάκρης.

Αναμφισβήτητα το φυσικό αέριο είναι η καθαρότερη πηγή πρωτογενούς ενεργείας, μετά τις ανανεώσιμες μορφές. Το υγροποιημένο φυσικό αέριο που θα εκφορτώνουν τα LNG πλοία στον FSRU της Αλεξανδρούπολης είναι άχρωμο, άοσμο, μη τοξικό υγρό και δεν προκαλεί θαλάσσια ρύπανση όπως το πετρέλαιο. Όμως, οι τερματικοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου θεωρούνται επικίνδυνες εγκαταστάσεις και πρέπει να λαμβάνονται ειδικά μέτρα (Οδηγία 96/82/ΕΚ-Seveso Ι και 2003/105/ΕΚ Seveso II ΚΥΑ 12044/2007 ΦΕΚ 376 Β/19-3-2007).

Από τη Συμφωνία-Πλαίσιο για το θεσμικό καθεστώς δημιουργίας συστημάτων μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου (Ν.2978/2001), τη νομοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος (Ν.1650/1986 και Ν. 4014/2011) κλπ, φαίνεται η κοινή αντιμετώπιση ορισμένων θεμάτων στη διακίνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ένα τέτοιο θέμα είναι και τα «τέλη».

Με αφορμή τον TAP (Trans Adriatic Pipeline – Aδριατικό Αγωγό φυσικού αερίου) και τον ΑΣΦΑ, προσεγγίζουμε το θέμα «τέλη», έχοντας την εμπειρία των όσων διαδραματίστηκαν στην περίπτωση του πετρελαιαγωγού.

Κατατάσσονται σε τέσσερες κατηγορίες:

(Α). Τέλη διέλευσης (Royalties)

Τα «τέλη διέλευσης» προβλέπονται διεθνώς και αφορούν κυρίως τους αγωγούς μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου. Έχουν την έννοια της καταβολής “διοδίων” για τη διέλευση των αγωγών από το έδαφος μιας χώρας.

Στην περίπτωση του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη προβλέπονταν από το άρθρο 4 του Ν. 3558/2007 με τον οποίο κυρώθηκε η Διακρατική Συμφωνία Ρωσίας – Βουλγαρίας – Ελλά­δος. Οι λεπτομέρειες για τα τέλη διέλευσης θα καθορίζονταν με την υπογραφή της Συμφωνί­ας Διέλευσης (Transit Agreement) μεταξύ του Ελληνικού Κράτους και της Διεθνούς Εταιρείας του Έργου ΤΒΡ BV. Προκείμενου δε να υπογραφεί (δεν έχει υπογραφτεί μέχρι σήμερα) η Συμφωνία Διέλευσης, με Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου (ΦΕΚ184Α/3-9-2008), συστάθηκε Επιτροπή Διαπραγμάτευσης. Ανεξάρτητα από την πραγματοποίηση ή μη του έργου, είχαν γίνει οι προεργασίες για τον καθορισμό των τελών διέλευσης.

Για τον TAP, ο οποίος θα διασχίζει τη χωρά μας και το νομό μας, δεν προβλέπονται «τέλη διέλευσης» από τις υπογραφείσες «Συμφωνίες» (Ν.4145/2013 και Ν.4217/2013).

(Β). Ανταποδοτικά τέλη (Retributive duties)

Τα «ανταποδοτικά τέλη» έχουν την έννοια του “ανταλλάγματος” για τον κίνδυ­νο που εγκυμονεί η λειτουργία μιας επιχείρησης ή δραστηριότητας τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα. Προβλέφτηκαν, για πρώτη φορά, με το άρθρο 6 “Έλεγχος τήρησης περιβαλλο­ντικών όρων. Ανταποδοτικά τέλη” του Ν.1650/1986 «Για την προστασία του περιβάλλοντος». Τότε “…με Κοινή Υπουργική Απόφαση, ύστερα από εισήγηση του οικείου Νομάρχη, επιβάλλοντο δυνητικά τέλη εις βάρος επιχειρήσεων που ασκούσαν δραστηριότητα που λόγω της φύσης, του μεγέθους ή της έντασης τους πιθανόν να προκαλούσαν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, προκειμένου να κα­λυφθούν τα έξοδα κατασκευής και λειτουργίας συγκεκριμένων έργων και προγραμμάτων προστασίας….τα πιο πάνω προγράμματα εκτελούντο από τους ΟΤΑ η άλλους φορείς ¨».

Με νεώτερο νόμο, το Ν.4014/2011 «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων» τροποποιήθηκε το άρθρο 6 του Ν.1650/1986.Τα «ανταποδοτικά τέλη» εξακολουθούν να υπάρχουν, δυνητικά και πάλι, αλλά αν αποφασιστούν (όχι πλέον μετά από εισήγηση του οικείου ΟΤΑ αλλά από το ΥΠΕΚΑ) δεν περιέρχονται στους ΟΤΑ αλλά στο «Πράσινο Ταμείο» (Ν.3889/2010) το οποίο τα διαθέτει με αποφάσεις του.

(Γ).  Τέλη μίσθωσης (Dues)

Από τη νομοθεσία (άρθρα 13-15 του Ν.2971/2001) περί «αιγιαλού και παραλίας» προβλέπεται η παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης (απλής και κατασκευής έργων) αιγιαλού, παραλίας, συνεχόμενου ή παρακείμενου θαλάσσιου χώρου, ή του πυθμένα, για την εκτέλεση έργων που εξυπηρετούν εμπορικούς, βιομηχανικούς, συγκοινωνιακούς, λιμενικούς ή άλλου είδους σκοπούς… Οι υπόχρεοι καταβάλλουν ετησίως αποζημίωση (μίσθωμα), που καθορίζεται με υπουργική απόφαση και αναπροσαρμόζεται ανά πενταετία. Για το ύψος του μισθώματος λαμβάνεται υπόψη προηγούμενη εισήγηση επί του θέματος της αρμόδιας κατά τόπο Επιτροπής Δημοσίων Κτημάτων, αφού αυτή εξετάσει συγκριτικά μισθωτικά στοιχεία της περιοχής, που θα της προσκομίσει ο Προϊστάμενος της αρμόδιας κατά τόπο Κτηματικής Υπηρεσίας ο οποίος μετέχει σε αυτήν ως εισηγητής…

Για την περίπτωση του ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης, από την 19119/23-7-2014 Απόφαση Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης «Παραχώρηση δικαιώματος χρήσης αιγιαλού-παραλίας», μαθαίνουμε ότι δεν οφείλεται τίμημα χρήσης (παρ. 14 της Απόφασης) και προς τούτο γίνεται επίκληση της αριθ. 264/2013 Γνωμοδότησης Ν.Σ.Κ η οποία αναφέρει: «Επιτρέπεται η παραχώρηση της χρήσης αιγιαλού, συνεχόμενης θάλασσας και πυθμένα για την εκτέλεση έργων προς εταιρεία στην οποία έχει χορηγηθεί αρμοδίως, κατά τις διατάξεις του Ν. 4001/2011, άδεια Ανεξάρτητου Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΑΣΦΑ), ως υπαγόμενη στις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας που εκτελούν σκοπούς κοινωφελείς, κατά την έννοια του άρθρου 14 παρ.3 εδ.α’ του Ν. 2971/2001».

(Δ). Αντισταθμιστικά οφέλη (Offsets)

Ο όρος «αντισταθμιστικά οφέλη» είναι κυρίως πολιτικός, καθώς αυτά δίνονται μέσα από κάποια κυβερνητική εξαγγελία ή δέσμευση ή προβλέπονται από κάποιο νομοθέτημα.

Στην Αλεξανδρούπολη έχουμε πικρή εμπειρία από τα αντισταθμιστικά. Η περίπτωση της «Μαρίνας» είναι χαρακτηριστική. και επιβάλλεται να την θυμηθούμε.

Από το άρθρο 2 παρ.Α6 της αριθ. 600/3-04-1995 Απόφασης Υπουργού Τουρισμού (ΦΕΚ 269Β/10-4-1995) προβλεπόταν ξεκάθαρα η κατασκευή μαρίνας στην Αλεξανδρούπολη, ως αντισταθμιστικό όφελος για την ίδρυση του Καζίνο Ξάνθης. Μαρίνα δεν είδαμε αλλά δεν είδαμε και κάποια προσφυγή των τοπικών μας αρχόντων σε δικαστήριο της Αθήνας, μέσα στα προβλεπόμενα χρονικά όρια, όπως σαφώς προβλεπόταν από το άρθρο 7 της Απόφασης, σε περίπτωση αθέτησης των συμφωνηθέντων. Σήμερα η «Μαρίνα» ως αντισταθμιστικό όφελος έχει χαθεί οριστικά.

Από την άλλη πλευρά, είναι ενθαρρυντικά όσα είπε στον STATUS 94.2 στις 30-9-2014 ο Αντιδήμαρχος Τραϊανούπολης Γιάννης Φαλέκας, αναφορικά με τη διέλευση του αγωγού φυσικού αερίου ΤΑΡ και από την περιοχή της Αλεξανδρούπολης, «…ο Δήμος Αλεξανδρούπολης είναι ο μόνος από τους 29 Δήμους της Ελλάδας, από τους οποίους διέρχεται ο  αγωγός, που ζήτησε ανταποδοτικά οφέλη. Παράλληλα λοιπόν με την ολοκλήρωση της κατασκευής του αγωγού, οι κατασκευαστές είναι υποχρεωμένοι να δημιουργήσουν στους Κήπους μια μονάδα παραγωγής θερμικής ενέργειας για την παροχή  ζεστού νερού στα σπίτια της Δημοτικής Ενότητας Φερών».

Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να γίνει και με τον ΑΣΦΑ ο οποίος σε όλη του την έκταση (ξηρά και θάλασσα) θα δραστηριοποιείται αποκλειστικά στο Δήμο Αλεξανδρούπολης. Για παράδειγμα, να δεσμευτεί η εταιρεία του ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης, ως αντισταθμιστικό όφελος να δημιουργήσει αστικό δίκτυο χαμηλής πίεσης για την τροφοδοσία της πόλης με φυσικό αέριο.

Και όλα αυτά, όχι μόνο στον «αέρα» αλλά με γραπτά κείμενα και συμφωνίες που θα δεσμεύουν τα «μέρη».

***

Είναι πλέον γεγονός ότι το πετρέλαιο εκτοπίζεται από το φυσικό αέριο με την έλευση του TAP και του ΑΣΦΑ στην Αλεξανδρούπολη.

Ποιος όμως, θα μας εξασφαλίσει, ότι το φυσικό αέριο δεν θα εξανεμίσει τα τέλη και τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν από αυτό ;

Ποιος από τους Τοπικούς μας Άρχοντες, θα μιλήσει ξεκάθαρα για όλα αυτά και ποιος θα παλέψει να κερδίσουμε, αν όχι όλα, τουλάχιστον μερικά ;

 

Αλεξανδρούπολη, Οκτώβριος   2014

ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Νικόλαος

Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)

LNG TAP Άρθρο Νίκος Παπανικολόπουλος