Παρακολουθείστε το βίντεο που ανάρτησε από το αρχείο του χθες το Rodopi Channel. Το βίντεο διάρκειας 55 λεπτών γυρίστηκε στα πλαίσια της Πολυθεματικής Συνάντησης Σαμοθράκη 1999 του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης.

Σε αυτό παρουσιάζεται η μουσικοθεατρική παράσταση “Ο Ήλιος Ο Ηλιάτορας” σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη και μουσική Θανάση Γκαϊφύλια (σε αυτή συμμετέχουν οι ανήλικες τότε αδελφές Ελένη και Σουζάνα Βουγιουκλή!)

Στο δεύτερο μέρος τη χορωδία διευθύνει ο Μανώλης Θόδωρος, ενώ το βίντεο του Rodopi Channel κλείνει με απόσπασμα της συναυλίας της Νένας Βενετσάνου και του Θανάση Γκαϊφύλια στα πλαίσια της ίδιας διοργάνωσης.

Βίντεο-ντοκουμέντο από το Rodopi Channel που τους τελευταίους μήνες ανεβάζει συστηματικά ψηφιοποιημένο το αρχείο του στο youtube και αξίζει κανείς να παρακολουθεί τις αναρτήσεις του.

Ο “Ήλιος ο Ηλιάτορας” του Ελύτη μελοποιημένος από τον Θανάση Γκαϊφύλλια

Γράφει ο Μάνος Ορφανουδάκης
Παρασκευή, 22 Μαρτίου 2013

Μία από τις πολλές ανέκδοτες εργασίες πάνω στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη και ίσως μία από τις πιο περιπετειώδης, είναι η μελοποίηση του ποιητικού έργου «Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας» από τον Θανάση Γκαϊφύλλια.

Ο τραγουδοποιός άρχισε την επεξεργασία του έργου το 1972. Την ίδια εποχή και μετά από παρότρυνση της στενής του φίλης Μαλβίνας Κάραλη, η οποία ήταν φίλη και του ποιητή, θα του χτυπήσουν μαζί την πόρτα για να του ζητήσουν να ακούσει την μελοποίηση: «Πήγαμε λοιπόν στη Σκουφά, εκεί που ήταν το σπίτι του, χτυπάμε την πόρτα του διαμερίσματός του, μπροστά η Μαλβίνα και πίσω εγώ με το τζάκετ, με μακριά μαλλιά και γένια και ξαφνικά ανοίγει την πόρτα, βγάζει το κεφάλι του ο Ελύτης και με έντονο ύφος λέει: “Τι θες εσύ;” “Οδυσσέα θέλουμε να σε δούμε, έφερα ένα φίλο μου” λέει η Μαλβίνα. “Να μου λείπει” λέει ο Ελύτης και κλείνει την πόρτα! Έτσι εγκατέλειψα εκείνη την προσπάθεια!» όπως αναφέρει ο ίδιος ο τραγουδοποιός σε παλιότερη συνέντευξή του στον Θεοδόση Βαφειάδη που δημοσιεύτηκε σε εφημερίδες της Θράκης (Παρατηρητής της Θράκης – Γνώμη – Ελεύθερη Θράκη) και στο e-orfeas.gr.

Η μελοποίηση όμως δεν έπαψε να τον απασχολεί και κυρίως η δομή που έπρεπε να έχει το έργο. Αντίθετα από την εργασία του Δημήτρη Λάγιου στο ίδιο ποίημα, που κυκλοφόρησε το 1982 (MinosEMI), ο οποίος έκοψε το έργο σε κομμάτια για τις ανάγκες τις δισκογραφίας, ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας του έδωσε μορφή λαϊκού ορατορίου.

Το πρώτο ανέβασμα του έργου έγινε στη Σαμοθράκη το 1998, μέσα στον αρχαιολογικό χώρο που τελούνταν τα Καβείρια μυστήρια μαζί με μία ομάδα φοιτητών και συμμετείχαν οι ανήλικες τότε Ελένη και Σουζάνα Βουγιουκλή.

Η παράσταση ανέβηκε στα πλαίσια επιστημονικού συνεδρίου που διοργάνωσε το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, το οποίο μετά από τη συμβολή του τότε πρύτανη κ. Σιμόπουλου ήταν έτοιμο να κυκλοφορήσει το έργο σε 10.000 αντίτυπα. Αριθμός ιδιαίτερα μεγάλος για έκδοση εκτός εμπορίου.

Για άλλη μία φορά όμως, 30 χρόνια μετά από την απογοητευτική αντιμετώπιση που είχε από τον Οδυσσέα Ελύτη, ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας θα εισπράξει την άρνηση της κληρονόμου του ποιητή, κας Ιουλίτας Ηλιοπούλου, να δώσει την άδεια γι’ αυτή την έκδοση του έργου κι ας ήταν με την σφραγίδα του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και εκτός εμπορίου.

Εδώ σας παρουσιάζουμε ολόκληρη τη μελοποίηση του ποιήματος «Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας» από τον Θανάση Γκαϊφύλλια όπως παρουσιάστηκε στα πλαίσια του εορτασμού για τα “Ελευθέρια της Θράκης”, στις 11 Μαΐου 2008, στην Κομοτηνή.

Τραγούδι

• Αφηγητής: Θανάσης Γκαϊφύλλιας
• Ήλιος: Γιάννης Ζερβίδης
• Άνεμος πρώτος: Σταύρος Παυλίδης
• Άνεμος δεύτερος: Χρήστος Χατζηπέμου
• Άνεμος τρίτος: Τάκης Χαμπογιάννης
• Άνεμος τέταρτος: Βαλάντης Καπουρελάκος
• Κορίτσι: Λεύκη Σαραντινού
• Γυναίκα: Σούλα Κυρατζόγλου

Μουσικοί

• Πιάνο: Χάρης Κυράτζογλου
• Βιολί: Μαρία Κηπουρού
• Κλαρίνο: Φάνης Κέκκερης
• Μπάσο: Τάκης Κεραμέας
• Ακορντεόν: Κυριάκος Κυριαζής
• Κιθάρα & Μπουζούκι: Χάρης Τίλιος
• Κιθάρα & Μπουζούκι: Κώστας Γκαϊφύλλιας
• Κρουστά: Γιάννης Σαβουλίδης
• Χορωδία Κομοτηναίων
• Χορωδία Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

Πηγή: www.musicpaper.gr

==================

Θανάσης Γκαϊφύλλιας: Ένα υπέροχο αγύριστο κεφάλι…

του Θεοδόση Βαφειάδη
25/10/2010

Θεοδόσης Βαφειάδης: Πριν δύο χρόνια περίπου παρουσίασες τον “Ήλιο τον Ηλιάτορα” του Οδυσσέα Ελύτη σε μορφή λαϊκού ορατόριου για τα “Ελευθέρια” της Θράκης. Μια σημαντική καλλιτεχνική κατάθεση για τον τόπο. Πες μου γι’ αυτή τη μουσική παράσταση, για το έργο και για το αν υπάρχει περίπτωση να κυκλοφορήσει αυτό το υλικό σε δίσκο.

Θανάσης Γκαϊφύλιας: Αυτό το έργο θα ήταν η πολιτιστική αιχμή, η πολιτιστική ναυαρχίδα του “Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης”, με αυτό θα πηγαίναμε σε όλη την Ελλάδα και πέρα από αυτήν για να προβάλλουμε τον πολιτισμό έτσι όπως τον νιώθαμε και ο πρώην πρύτανης Κ. Σιμόπουλος και εγώ. Έκανε λοιπόν μια πρόταση τότε ο πρύτανης να κυκλοφορήσει αυτός ο δίσκος σε 10.000 αντίτυπα, τα οποία θα ήταν τα διαπιστευτήρια του Δ.Π.Θ. Το καταλαβαίνεις; Η πρώτη κοπή εκτός εμπορίου 10.000 κομμάτια! Το έργο αυτό δεν κυκλοφόρησε μέχρι στιγμής γιατί δεν μας έδωσε την άδειά της η κ. Ιουλίτα Ηλιοπούλου.

Με το έργο αυτό άρχισα να ασχολούμαι το 1972. Τότε ο Πατσιφάς μου είπε πως δύσκολα θα δώσει την άδειά του ο Ελύτης. Ούτε στον Σταύρο Ξαρχάκο την είχε δώσει εκείνη την εποχή! Ήμουν στενός φίλος με τη Μαλβίνα Κάραλη, η οποία παρακολουθούσε εκείνη την εποχή στο σπίτι μου που το παίδευα και μου λέει: “Πάμε να βρούμε τον Οδυσσέα, είναι φίλος μου”. “Είσαι τρελή” της έλεγα εγώ αλλά εκείνη επέμενε!

Πήγαμε λοιπόν στη Σκουφά, εκεί που ήταν το σπίτι του, χτυπάμε την πόρτα του διαμερίσματός του, μπροστά η Μαλβίνα και πίσω εγώ με το τζάκετ, με μακριά μαλλιά και γένια και ξαφνικά ανοίγει την πόρτα, βγάζει το κεφάλι του ο Ελύτης και με έντονο ύφος λέει: “Τι θες εσύ;” ¨Οδυσσέα θέλουμε να σε δούμε, έφερα ένα φίλο μου¨ λέει η Μαλβίνα. “Να μου λείπει” λέει ο Ελύτης και κλείνει την πόρτα! Έτσι εγκατέλειψα εκείνη την προσπάθεια!

Εκείνο το διάστημα ερχόταν στο σπίτι μου και τα έβλεπε όλα αυτά και ο αείμνηστος Δημήτρης Λάγιος. Μετά από χρόνια, όταν εγώ είχα φύγει από την Αθήνα, ο Λάγιος θα το μελοποιήσει. Οι ενστάσεις μου για την εργασία του Λάγιου είναι πως αυτό το έργο είναι ένα ποίημα. Ένα ποίημα! Δεν έχει δηλαδή τίτλους στις σελίδες. Αρχίζει με τη λέξη Ήλιος και τελειώνει με τη λέξη Ηλιάτορας. Ανάμεσα δεν μπορείς να παρεμβάλλεις ή να παραλείψεις τίποτα… αν αφαιρέσεις κάτι, χάνεται το νόημα. Ο Λάγιος για τις ανάγκες της δισκογραφίας αφαίρεσε κομμάτια, έκοψε ένα ποίημα στα δύο και το έκανε δύο διαφορετικά, έδωσε τίτλους… όλα αυτά με το πέρασμα του χρόνου, με έκαναν να το ξαναδώ και σιγά σιγά το έφτιαξα έτσι ακριβώς όπως το οραματίστηκα από την πρώτη στιγμή. Ολόκληρο και ακέραιο. Και υποθέτω πως έτσι θα το ήθελε ο ποιητής. Απορώ, πως ενώ ήταν εν ζωή ο Ελύτης, έδωσε την άδειά του να γίνει κατακερματισμός του ποιήματός του, για χάριν της δισκογραφίας! Το ανεβάσαμε για πρώτη φορά στον Αρχαιολογικό χώρο της Σαμοθράκης και έπειτα στην Κομοτηνή και την Αλεξανδρούπολη.

Θέλω να σου πω και ένα περιστατικό παλιό, τότε που πρωτόγραφα τον “Ήλιο τον Ηλιάτορα”. Εκείνη την εποχή συναντηθήκαμε με το Γιώργο Νταλάρα και του λέω, άκου ένα τραγούδι! Και του παίζω το θέμα του αφηγητή: “ο ήλιος ο ηλιάτορας ο πετροπαιχνιδιάτορας, από την άκρη των ακρώ κατηφοράει στο Ταίναρο” και του άρεσε και το έπαιξε και αυτός μετά. Αρχές του ’70 αυτό που σου λέω… Πέρασαν τα χρόνια και όταν έγινε ο μεγάλος σεισμός στην Τουρκία πριν δέκα χρόνια περίπου, αποφασίσαμε να κάνουμε μια μεγάλη συναυλία στο γήπεδο της Ξάνθης για να μαζέψουμε χρήματα και για να την ενισχύσουμε παίρνω τηλέφωνο το Νταλάρα και του λέω να έρθει. Και έρχεται. Η πρώτη μας συνάντηση ήταν σ’ ένα χώρο όπου θα κάναμε πρόβες όλοι μαζί. Με το που συναντιόμαστε μου λέει: Άκου ρε Θανάση τι μου ήρθε στο μυαλό τώρα… και παίζει το τραγούδι του Αφηγητή, που δεν είχε ακουστεί ποτέ και πουθενά από το 1972. Ο ελέφαντας το θυμόταν και το έπαιξε ολόσωστα!

Πηγή: www.e-orfeas.gr

==================

Ακούστε και τη μελοποίηση του Δημήτρη Λάγιου (στην οποία αναφέρεται πιο πάνω ο Θανάσης Γκαϊφύλιας). Στο τραγούδι συμμετέχουν οι Ελένη Βιτάλη, Νίκος Δημητράτος, η Χορωδία Λαμίας και ο Γιώργος Νταλάρας (παραγωγή του 1982)

00:00 Χορωδία – Ο Ήλιος Ο Ηλιοκράτορας, Γιώργος Νταλάρας – Εσείς Στεριές Και Θάλασσες, Ελένη Βιτάλη – Φύγανε Τα Πουλιά Γι’ Αλλού
06:55 Νίκος Δημητράτος – Κάμποι Της Σαλονίκης
09:59 Γιώργος Νταλάρας Ανάθεμα Την Ώρα
13:56 Ελένη Βιτάλη – Γεια Σου Κύριε Μενεξέ
17:14 Ν. Δημητράτος – Χορωδία – Πολλά Δε Θέλει Ο Άνθρωπος
20:51 Γιώργος Νταλάρας – Όμορφη Και Παράξενη Πατρίδα
23:57 Χορωδία – Ήλιε Μου Και Τρισήλιε Μου
26:39 Γιώργος Νταλάρας – Τι Να Σας Πω Γυναίκες
29:46 Ελένη Βιτάλη – Θέλω Καράβια Σπρώχνω
32:24 Ν. Δημητράτος – Χορωδία* Δρόμοι Περπατημένοι
35:24 Γ. Νταλάρας – Ελ. Βιτάλη – Σ’ Ευλογημένη Μέρα
39:30 Ν. Δημητράτος – Χορωδία – Το Τρελοβάπορο

Βίντεο Ηχητικά Μουσική Πολιτισμός Φωτογραφίες